Niezależny Ekspert Psychofizjologicznych Badań Poligraficznych

Pobierz książkę


Poligraf na tropie zbrodni - wywiad udzielony Gazecie Śledczej



Poligraf na tropie zbrodni


Komendant Główny Policji, D II-16/994, pismo z 30 czerwca 1994 r.
"KWP w Gorzowie Wielkopolskim pod nadzorem KGP prowadzi śledztwo w sprawie zabójstwa H. W i I. G w dniu 13 marca 1993 roku przez M. S. W początkowej fazie postępowania przygotowawczego mimo ogromnego wysiłku Policji, zaangażowania znacznego potencjału ludzkiego i technicznego, nie zdołano odszukać zwłok zamordowanych dziewcząt oraz udowodnić M. S. dokonania tego przestępstwa. W wyjaśnieniu tej niezwykle skomplikowanej sprawy znaczny udział ma kpt. Bieńkuński - ekspert badań poligraficznych z ZTKiOS. Szczegółowo i wyczerpująco opracowane wyniki badań poligraficznych osób związanych ze sprawą potwierdziły trafność przyjętych wersji osobowych i pozwoliły na przyjęcie właściwej taktyki śledczej wobec osób podejrzewanych. W konsekwencji działania te doprowadziły do wykrycia sprawcy przestępstwa i wskazania przez niego miejsca ukrycia zwłok."

Prokuratura Wojewódzka w Poznaniu, Wydział Śledztw, 12 kwietnia 1996 r.
"W załączeniu przesyłam dwie publikacje prasowe dotyczące przeprowadzonych przez Pana badań poligraficznych w sprawie zabójstwa 12-to letniego chłopca (V Ds. 17/96). Publikacje te wiernie odzwierciedlają wagę przeprowadzonych przez Pana badań i ich znaczenie dla wyjaśnienia niektórych okoliczności dokonania przez podejrzanego zbrodni zabójstwa jak i przestępstwa z art. 211 kk. Badania te, mimo iż mogą stanowić w postępowaniu karnym wyłącznie dowód pomocniczy, należycie wykorzystane przez organa ścigania mogą w znacznym stopniu przyczynić się do wyjaśnienia wielu faktów istotnych dla podjęcia właściwej decyzji merytorycznej przez prokuratora i sąd ferujący wyrok."

Sąd Wojewódzki w Łodzi, sygn. akt IV - K 48/95, oskarżony P.W. za zabójstwo czterech mężczyzn, skazany na dożywocie.
"W toku rozprawy sąd przeprowadził także dowód z opinii biegłego mgr J. Bieńkuńskiego - eksperta badań poligraficznych i podzielił stanowisko zaprezentowane przez niego w opinii pisemnej i ustnej. Końcowe wnioski zaprezentowane w ekspertyzie korelują z opiniami psychologów badających P.W., a jego badanie odbyło się według reguł sztuki szczegółowo omówionymi przez biegłego."

Sąd Rejonowy w Białymstoku, sygn. akt 111-K 2080/97, oskarżony J.T. za czyny lubieżne i spółkowanie płciowe z nieletnią córką, skazany na 4 lata pozbawienia wolności.
"Sąd nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania rzetelności opinii J. Bieńkuńskiego. Mimo iż badanie poligraficzne w tej sprawie nie stanowi bezpośredniego dowodu, to jest niezwykle wymowne dla oceny materiału dowodowego (...) Wszystkie te okoliczności, które zdaniem sądu w przedmiotowej sprawie zostały zachowane, pozwalają przyjąć opinię jako rzetelną, dokładną, mającą charakter posiłkowy i pomocny dla całości materiału dowodowego. Należy jeszcze raz zaznaczyć, że opinia ta była oceniana przez sąd w połączeniu z pozostałym materiałem dowodowym i stanowiła jedynie jeden z pośrednich dowodów."

Wykorzystanie i znaczenie ekspertyz wariograficznych. Studium przypadku.

Wywiady udzielone Gazecie Wyborczej oraz Gazecie Olsztyńskiej

pod red. naukową W.Fehlera,
Jestem autorem rozdziału pt. "Badania poligraficzne w służbie dla bezpieczeństwa"

Współautor ksiązki pod redakcją Tomasza Witkowskiego pt. "Dobór Personelu" / Koncepcje-Narzędzia-Konteksty / Biblioteka Moderator Taszów 2007 - Część III : Narzędzia Doboru J. Bieńkuński "Wykorzystanie psychofizjologicznych badań poligraficznych / wariograficznych / w doborze i badaniach personelu ", str. 301 - 328.

Sąd Okręgowy w Kielcach, sygnatura akt III-K 90/99, oskarżony Jarosław H, skazany na 15 lat pozbawienia wolności za zabójstwo 14-letniej dziewczynki Joasi Kulik we wsi Pawłów 23.09.1998 r.
Badania poligraficzne w tej sprawie / Ds.3058/98/S / wykonałem na wniosek P.R Starachowice w dniu 9.10.1998 r. Powyższa sprawa była rozpatrywana przez Sąd Okręgowy w Kielcach, który na podstawie śladów zapachowych i wyników z badań poligraficznych skazał w I instancji oskarżonego na 6 lat pozbawienia wolności. Obrona złożyła apelację do Sądu Apelacyjnego w Krakowie, który zwrócił ją do ponownego rozpatrzenia w Kielcach. Powyższy Sąd skazał tym razem wyżej wymienionego na 15 lat pozbawienia wolności. Wniosek z badań poligraficzych brzmiał ..."Przeprowadzone badanie poligraficzne wobec J. H. należy określić jako identyfikację kryminalistyczną pozytywną, co oznacza, że wyżej wymieniony może posiadać związek emocjonalny z zabójstwem J. Kulik. Przemawiają za tym również niektóre testy, tzw. wiedzy o czynie". Sprawa ta była opisywana w Gazecie Starachowickiej. Ponadto w dniu 03.01.2006 r. ukazał się w Super Express artykuł pt. "Wielki adwokat nie obronił mordercy - Klient słynnego mecenasa skazany na 15 lat za okrutne zabójstwo".

Kolejne przykłady spraw z ostatnich lat 2004 - 2005, gdzie zlecano mi przeprowadzenie badań poligraficznych były również opisywane w prasie krajowej, ponieważ dotyczyły szczególnie okrutnych zabójstw. Niektóre z nich były umorzone z powodu nie wykrycia sprawcy i na nowo podjęte przez Wydział Kryminalny KWP w Krakowie (Grupa Archiwum X). Przeprowadzone przez policję czynności procesowe i operacyjne oraz wykorzystanie m.in. uzyskanych wyników z tych badań przyczyniły się do wykrycia sprawców opisywanych zbrodni i odnalezienia poszukiwanych zwłok. Pomimo dużego upływu czasu od popełnienia tych zabójstw.
O sprawach tych można przeczytać:

• Fakt z dnia 23-24.04.2005 r. pt. "Poćwiartowany kilofem - Córka i kochanka są zwyrodniałymi morderczyniami radcy z Chrzanowa" (..."Krwawa i upiorna prawda wyszła na jaw po pięciu latach. Antoni Kluz radca prawny z Chrzanowa zginął z rąk swojej córki i kochanki. To diablice z piekła rodem, a nie kobiety. Najpierw uśpiły mężczyznę, a potem w makabryczny sposób go zamordowały. Później poćwiartowały zwłoki łopatą i kilofem Na koniec wrzuciły do Wisły").
• Super Express z dnia 8.04.2004 r. pt. "Trup pod podłogą" (..."Cztery lata leżały pod podłogą zwłoki mężczyzny i jego rower"). "Oczyszczono" w tej sprawie męża wyżej wymienionej i uzyskano dodatkowe informacje o okolicznościach tego zabójstwa.
• Super Express z dnia 7.06.2005 r. pt. "Bestie zabiły jej córeczki" (..."Trójka zwyrodnialców nie miała litości dla ofiar. Natalię (17 lat) i jej o 4 lata młodszą siostrę Monikę zadźgali 7 nożami. Mieli jeden cel zabić i obrabować ofiary. Starszej siostrze zadali 56 ran, młodszej - 23"). W tej sprawie poddano badaniom siedem osób, z grupy tej wskazano na bezpośrednich sprawców. To jest zaledwie kilka przykładów, gdzie wyniki z badań miały znaczenie procesowe ("oczyszczenie" osób niesłusznie podejrzewanych i wskazanie miejsc ukrycia dowodów zbrodni).

Poglądy przeciwników badań poligraficznych, że metoda ta jest zawodna m.in. w sytuacji, kiedy od zdarzenia upłynął długi okres czasu - nie znajduje potwierdzenia z rzeczywistością. Według przyjętego w Polsce współczesnego modelu psychofizjologicznego badania poligraficznego jest ono środkiem szeroko rozumianej identyfikacji kryminalistycznej, której celem jest ustalenie czy w systemie nerwowym osoby badanej są lub nie są zarejestrowane ślady pamięciowe będące odbiciem trwałym emocjonalnych sytuacji i przeżyć psychicznych związanych z jej uwikłaniem w konkretne zdarzenie kryminalne.

W swojej wieloletniej praktyce przeprowadzałem takie badania z dobrym skutkiem potwierdzonym w orzeczeniach niezawisłych sądów. Ostatnia sprawa to ujawnione zabójstwo przez funkcjonariuszy policji w Krakowie, opisane w artykule gazety krakowskiej pt. "Morderca sprzed lat schwytany". Sukces policjantów z krakowskiego Archiwum X. Tym razem udało im się schwytać mordercę sprzed 14 lat". W tej sprawie Prokuratura Okręgowa w Krakowie zarządziła badania poligraficzne wobec małżeństwa J i M L. podejrzewanych o ewentualny związek z zabójstwem poszukiwanego od 14 lat brata Małgorzaty L / Sygnatura akt V Ds. 96/06. Badanie te były przeprowadzane z chwilą zatrzymania wyżej wymienionych i równoczesnego przeszukiwania terenu ich posesji. Miały one na celu stwierdzenie czy doszło do popełnienia zbrodni przez którąkolwiek z tych osób i wskazanie na podstawie testów szczytowego napięcia z - poszukiwanym rozwiązaniem - kto może być sprawcą, gdzie ukryto zwłoki i co było przyczyną śmierci. Pierwszy z badanych J. L odmówił poddania się takim badaniom w tej sprawie, stwierdzając ,że nie zamierza niczego udowadniać, bo nie popełnił żadnej zbrodni. Natomiast jego żona wyraziła zgodę i takie badania przeprowadzono. Z oceny zarejestrowanych u niej psychofizjologicznych reakcji ustalono, że może wiedzieć i ukrywać : kto zamordował jej brata, jakim rodzajem narzędzia i gdzie mogą być ukryte jego zwłoki. Te oceny znalazły w pełni potwierdzenie, ponieważ odnaleziono zwłoki. Jak wynika z podanego artykułu do zabójstwa przyznał się mąż J.M.

Tak więc wbrew różnym opiniom ślady pamięciowe u badanej osoby - związane z zabójstwem brata - pomimo dużego upływu czasu nie uległy zatarciu i końcowa ocena wydanej opinii poligraficznej nr OKE-699-06 z dnia 23.11.2006 r. pomogła w wyjaśnieniu tej makabrycznej sprawy.

W tym miejscu na potwierdzenie wartości dowodowej stosowanych przeze mnie przez ostatnie 20 lat / zmodyfikowanych testów Reida i Matta / oraz testów POT- B / szczytowego napięcia z poszukiwanym rozwiązaniem / - w ocenie Sądu Okręgowego i Apelacyjnego w Krakowie , chcę przytoczyć jedną z ostatnich spraw podjętą przez "Archiwum X " Wydziału Kryminalnego KWP w Krakowie, która pomimo umorzenia w 2006 r. została zakończona w 2013 r. pełnym sukcesem, dzięki wielkiemu zaangażowaniu funkcjonariuszy tegoż Wydziału oraz prokuratora nadzorującego to śledztwo. Jak również wykorzystaniu jednej z metod kryminalistycznych jakim były przeprowadzone badania wariograficzne.

Powyższa sprawa dotyczyła znalezienia zwłok NN kobiety w dniu 08.12.2006 r. w parku na Wrzosach w Krakowie. Zwłoki te zostały pozbawione głowy, nóg i rąk. Sam tułów znaleziono na terenie parku w sąsiedztwie potoku Drwinia. Na tym etapie sprawy nie ujawniono pozostałych części ciała ludzkiego jak i innych śladów związanych z tym zdarzeniem. Przybyły medyk sądowy ocenił, iż zwłoki są płci żeńskiej, w wieku ok. 30 - 40 lat, a zgon nastąpił od około tygodnia wstecz do chwili ujawnienia tego zdarzenia. W dniu 10.02.2006 r. w okolicy Tynieckiej ujawniono przypadkowo głowę NN kobiety. Przybyły biegły sądowy stwierdził, iż prawdopodobnie głowa ta pochodzi od zwłok wyżej wymienionej kobiety. W toku śledztwa na podstawie przeprowadzonej sekcji zwłok stwierdzono, że przyczyną śmierci była rana kłuta klatki piersiowej, powstała na skutek działania narzędzia twardego, ostrokończastego. Ponadto biegły stwierdził oddzielenie głowy i szyi z wieloodłamowym złamaniem trzonu pierwszego kręgu piersiowego, odcięcie przedramion i kończyn dolnych z wyłuszczeniem w stawach oraz złamaniem panewki lewego stawu biodrowego.

W wyniku analizy w oparciu o ujawniony materiał dowodowy rozważano wersję śledczą , iż ofiara pochodzi ze środowiska związanego z prostytucja uliczną. Wersja ta została osłabiona przez określenie wieku zamordowanej kobiety, który wynosił 50 - 60 lat. Dalej najbardziej prawdopodobną wersją wydała się wersja zakładająca, że ofiara wywodzi się ze środowiska osób bezdomnych. Ponadto na podstawie sekcji zwłok można było przypuszczać, że osoba, która dokonała rozkawałkowania zwłok miała wcześniej do czynienia z "obróbką" mięsa / praca w rzeźni /.

W rezultacie czynności zmierzające do wykrycia sprawcy nie doprowadziły do pozytywnych ustaleń, dlatego też śledztwo w przedmiotowej sprawie postanowiono umorzyć z powodu nie wykrycia sprawcy.

Po jej umorzeniu powyższa sprawa została podjęta przez Wydział Kryminalny Archiwum X KWP w Krakowie, która podjęła stosowne czynności operacyjne i procesowe, m.in. powołując eksperta badań wariograficznych, w celu stwierdzenia czy wśród wytypowanych są lub nie są osoby mające związek z tym zdarzeniem. Sprawę tą nadzorowała Prokuratura Rejonowa Kraków - Podgórze.

W powyżej sprawie przebadano w okresie 04.08.2008 r. do 04.04.2011 r. łącznie 21 osób, w tym jedna osoba odmówiła poddania się takim badaniom zaś wobec dwóch osób zastosowano badania uzupełniające.

Jako cel tych badań postawiono czy wśród wytypowanych bezdomnych są lub nie są zarejestrowane i utrwalone ślady pamięciowe wskazujące o symptomach wiedzy o zdarzeniu z dnia 08.12. 2006 r. polegającego na ujawnieniu w Krakowie zwłok NN kobiety.

W wyniku przeprowadzonych badań poligraficznych spośród 21 osób wytypowanych do badań wariograficznych wskazano na siedem osób, które uczestniczyły w tej zbrodni, na różnych etapach jej popełnienia, co potwierdził Sąd Okręgowy w Krakowie w wydanym wyroku z dnia 19.07.2012 r. / Sygnatura akt III - K - 202 / 11 /.

Wymieniony Sąd w czasie orzekania o winie odniósł się również do wyników z badań wariograficznych / poligraficznych /, stwierdzając, m.in. ... " Dodatkowej uwagi wymagają przy tym opinie - ekspertyzy biegłego sądowego z zakresu badań poligraficznych Jacka Bieńkuńskiego dotyczące oskarżonego : Zbigniewa. N , Bogumiły. O, Marii. K - R, Jerzego J. , Marcina K., i Grzegorza D oraz świadków Tomasza O, Beaty. Ż - N, Józefa K, Krystyny K, Jana S ,Wioletty R, Agnieszki G, Janusza K, Agnieszki K, Mariusza P, Jerzego D , Leopolda K, Arkadiusza G, Sebastiana K, Daniela B., które to wydane zostały przez biegłego na podstawie stosownych badań każdej z tych osób po uprzednim wyrażeniu przez nich na nie zgody. Jak bowiem przyznał to biegły na rozprawie, badania każdej z tych osób przeprowadził za pomocą standartowo używanych do tego rodzaju badań testów Reida i Matt, niemniej z autorską modyfikacją drugiego z nich.

Ponieważ jednak biegły w dalszych obszernych wywodach z odwołaniem się do swojego 20 -letniej doświadczenia zawodowego w tej dziedzinie nauki - fachowo i jasno, w każdym w sposób w pełni zrozumiały, wyjaśnił jaki wpływ na wyniki przeprowadzonych badań tych wszystkich osób miała ta korekta , wykazując, zdaniem Sądu , nie tylko jej sensowność, ale wręcz potrzebę nawet stosowania w tego rodzaju badaniach , toteż dlatego w konsekwencji tego wszystkiego - przy zważeniu tu dodatkowo na ugruntowany w orzecznictwie przedmiotu pogląd , zgodnie z którym wybór konkretnej metody badawczej oraz kierunku badań zależy zawsze od biegłego sądowego i jego wiedzy - wszystkie prze niego ekspertyzy uznano ostatecznie za miarodajne , czyniąc je punktem odniesienia w ramach oceny wiarygodności zarówno wyjaśnień samych oskarżonych jak i zeznań świadków, aczkolwiek w tym zakresie, w jakim była mowa w toku dotychczasowego wywodu".

Natomiast Sąd Apelacyjny w Krakowie II Wydział Karny / Sygnatura akt II Aka 74/ 13, w dniu 28.06.2013 r, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonych Zbigniewa N., Grzegorza D., i Jerzego J. Przy tym odniósł się również do oceny wartości dowodowej wyników z badań wariograficznych Sądu Okręgowego w Krakowie i jego orzeczenia, stwierdzając w pkt. 7 .... "Nie podważa wiarygodności opinii poligraficznej zarzut apelacji dotyczący wprowadzenia przez biegłego modyfikacji pytań w zastosowanych testach. Żaden z przepisów procedury karnej nie określa zakresu badań specjalistycznych wykonywanych przez biegłego jak i stosowanych metod i techniki. Kwestie należą do biegłego, stąd strony nie mogą dowolnie żądać zastosowania bądź zaniechana określonej, a wybranej przez biegłego techniki. Natomiast obowiązkiem Sądu jest - w ramach oceny opinii między innymi zbadanie poprawności zastosowanych metod badawczych zwłaszcza, gdy poweźmie wątpliwości co do zasadności lub przydatności czynności biegłego mogących wpływać negatywnie na wnioski opinii."

Sąd Okręgowy w ramach kontroli wspomnianej opinii uzyskał w kwestii modyfikacji pytań i ilości zastosowanych wobec Grzegorza D. testów POT- A i POT -B stanowisko biegłego J. Bieńkuńskiego - z punktu widzenia wiedzy specjalnej - który wyjaśnił dlaczego uznał konieczne dodać lub ująć z danego testu pytanie kontrolne , czy też przeprowadzić w stosunku do wyżej wymienionego większą ilość testów POT- A i POT -B . Było to podyktowane koniecznością uzyskania większej ilości potwierdzeń reakcji badanego w celu ustalenia prawidłowych wniosków opinii, co niewątpliwie było z korzyścią dla oskarżonego .

Obawy przeciwników poligrafu nie znajdują potwierdzenia w podanych wyżej przykładach. Jak wynika tu z opisanych spraw kryminalnych, metoda ta odgrywała pozytywną rolę nie tylko na etapie postępowania przygotowawczego ale również w czasie postępowania dowodowego przed sądem.